Executieve Functies zijn vaardigheden die je helpen om je doelen te bereiken. Er zijn boeken over vol geschreven en er zijn verschillende modellen. Wat Communicatie is Alles betreft, is het interessant om te kijken naar de executieve functies in relatie tot persoonlijke communicatie. Kortom hoe vertaal je Executieve functies naar specifiek gedrag binnen communicatie. 

De uitwerking op deze en de onderliggende pagina’s is bedoeld om een overzicht te geven. Het is geen wetenschappelijke verhandeling over de modellen van Executieve Functies.  Elk onderdeel geeft een korte uitleg van de executieve functie en koppelt die aan persoonlijke communicatie. 

Wil je kinderen de basisvaardigheden van persoonlijke communicatie leren? Het lesprogramma Communicatie is Alles is vrij te gebruiken.

Overzicht Executieve functies

Hieronder een overzicht van elke vaardigheid met daarbij de definitie van Peg Dawson & Richard Guare uit hun boek “Executieve Functies bij Kinderen en Adolescenten”. De laatste twee vaardigheden zijn toevoegingen van Margriet Sitskoorn uit haar boek “IK2, de beste versie van jezelf”.

Plannen

“Plannen is het vermogen een plan te bedenken om een doel te bereiken of taak te voltooien. het gaat daarbij ook om het vermogen om beslissingen te nemen over waar we onze aandacht op moeten richten of niet.” 

Meer over de executieve functie Plannen >>

Organiseren

“Het vermogen om dingen volgens een bepaald systeem te arrangeren of te ordenen.”

Meer over de executieve vaardigheid Organiseren >>

Werkgeheugen

“De vaardigheid om informatie in het geheugen te houden bij het uitvoeren van complexe taken. Daarbij gaat het erom eerder geleerde vaardigheden, ervaringen of strategieën om tot oplossingen te komen toe te passen. Zowel in een huidige als toekomstige situatie. “

Meer over de vaardigheid Werkgeheugen >>

Taakinitiatie

“Het vermogen om zonder te talmen aan een taak te beginnen, op tijd en op efficiënte wijze.”

Meer over de executieve functie Taakinitiatie >>

Metacognitie

“Het vermogen om een stapje terug te doen om jezelf en de situatie te overzien, om te bekijken hoe je een probleem aanpakt. Het gaat hierbij om zelfmonitoring en zelfevaluatie door je af te vragen: Hoe gaat het? of: Hoe heb ik het gedaan?.”

Meer over de vaardigheid Metacognitie >>

(Volgehouden) Aandacht

De vaardigheid om aandacht te blijven schenken aan een situatie of taak, ondanks afleiding, vermoeidheid of verveling.”

Meer over de vaardigheid Aandacht >>

Reguleren van emotie

“Het vermogen om emoties te reguleren om doelen te realiseren, taken te voltooien of gedrag te controleren of te sturen.”

Meer over Emotieregulatie >>

Flexibiliteit

“De vaardigheid om plannen te herzien als zich belemmeringen of tegenslagen voordoen, zich nieuwe informatie aandient of er fouten worden gemaakt. Het gaat hierbij om aanpassing aan veranderende omstandigheden.”

Meer over de executieve vaardigheid Flexibiliteit >>

Respons-inhibitie

“Het vermogen om na te denken voordat we iets doen, waardoor we de tijd krijgen om een situatie te beoordelen en na te gaan hoe ons gedrag deze situatie beïnvloedt.”

Meer over de executieve functie Responsinhibitie >>

Doelgerichtheid

“Het vermogen om een doel te formuleren, dat te realiseren en daarbij niet afgeleid of afgeschrikt te worden door andere behoeften of tegengestelde belangen.”

Meer over de Doelgerichtheid >>

Inlevingsvermogen (Theory of mind)

“Het vermogen om een idee te vormen vanuit het perspectief van iemand anders.”

Meer over inlevingsvermogen >>

Prosociaal gedrag

“Het vermogen om niet alleen keuzes te maken waar alleen jij baat bij hebt, maar ook keuzes die voor anderen waardevol zijn. “

Meer over de vaardigheid Prosociaal gedrag >>

Koude en warme executieve functies

Wellicht is het je opgevallen. Er zijn vaardigheden die meer met emotionele intelligentie te maken hebben en vaardigheden die meer gerelateerd zijn aan cognitieve intelligentie. Deze worden ook wel de warme en koude executieve vaardigheden genoemd.

Onder de warme executieve vaardigheden vallen: (Volgehouden) Aandacht, Emotieregulatie, Flexibiliteit, Respons-Inhibitie, Doelgerichtheid, Theory of Mind en Prosociaal gedrag.

Onder de koude executieve vaardigheden vallen: Plannen, Organisatie, Werkgeheugen, Taakinititatie en Metacognitie.

Voor het bereiken van je doelen zijn beiden belangrijk en er is ook duidelijk overlap tussen de gebieden. Ze zijn vaak gerelateerd. Zo is Metacognitie misschien wel één vaardigheid die goed in beide gebieden past.

Executieve Functies of vaardigheden?

Je zult ook gemerkt hebben dat ik de woorden door elkaar gebruik. De term executieve functies is gebaseerd op een foutieve vertaling van het Engelse Executive Functioning. Waarbij het laatste woord dus vertaald is als functies. Executief Functioneren zou beter de lading dekken omdat het veelal gaat over het Executieve brein, ofwel de Prefrontale Cortex, die een grote rol speelt in dit functioneren. Maar eenmaal gebaande paden slijten langzaam en vandaar dat ik ze door elkaar gebruik.

Modellen Executieve Functies (Vaardigheden)

De lijst met vaardigheden die ik heb samengesteld is gebaseerd op:

Dawson & Guare – “Executieve functies bij kinderen en adolescenten”

Margriet Sitskoorn – “IK2, de beste versie van jezelf”

Goldstein en Naglieri – “Handboek of executive functioning”